La línea consta de un número infinito de puntos;
el plano, de un número infinito de líneas;
el hipervolumen, de un número infinito de volúmenes…
El libro de arena, Jorge Luis Borges.
2021eko udan gertatu zen, pandemiaren ondoren. Hiri txiki batean gertatu zen, itsasertzean, iparraldean, pixkanaka mugak ireki eta abiadurak dena hartzen zuen bitartean.
Bazegoen garai guztietako filmak programatzen jarraitu zuen zinema bat, gertatutako guztiari erantzuteko. Zinemak zinemaren historia etengabea programatzen jarraitu zuen, non garaiak, izenburuak eta zuzendariak nahasten ziren udak ematen duen askatasun paregabe horrekin. Ordena arraro bat, non pertsonaiak, elkarrizketak, musikak, hasierak eta amaierak oihartzun- eta elkarrekikotasun-jolas batean nahasten ziren, eta hortik udako babes-sentimendua etorri zen. Argia eta babesa. “Uda magikoa”, irakur zitekeen Donostiatik Bruselara bidalitako postal batean.
Hilabeteak itxialdian eman arren, jendea hondartzetara bota zuen bero handia gorabehera, Tabakalerako zinema-aretoak oroitzapen gehien eragin zituen programetako bat programatu zuen 2021eko udan.
“Zinemak oroitzapenak sortzen ditu, bai”, hori ondo zekiten aretoa bisitatzen zutenek: ohikoek, noizbehinkako ikusleek, paseko arima eta turistek, edo programazio hori beren egutegirako erreferentziatzat hartuta astea antolatzen zutenek.
Teoria bat entzun zen aretotik etxerako itzulerako gauren batean: itsasoa bare eta irudien oroitzapena oraindik erretinan eta bihotzean, batek esan zuen uda hartan Tabakalerako aretoan begietsitako filmetan ikusitako eta oroitutako guztiaren batura lurraren erdigunera egindako bidaiaren parekoa zela. Horixe izan zen erabili zuen esamoldea: “Bidaia lurraren erdigunera”. Izan zen teoria urrunago eraman zuenik eta esperientzia horien batura bizitzaren parekoa zela esan zuenik. Bizitza 2021eko udan Donostia izeneko hiri bateko kaleetan.
Abiadura mundura itzuli zen. Zinemaren etorkizunari buruzko eztabaidek laster berreskuratu zuten leku zentzugabe hori, non plataforma digitalen eta telebista-kateen izenak kakatua moduan aipatzen baitziren, horretan egiarik edo ezagutzarik balego bezala. Dena borroka birtualetan konpontzen zen, beti (eta ez da kasualitatea) filmei buruz hitz egitea ahazten zutenak. Bizitza berria laster bihurtu zen betiko bizitza.
Baina programa bat geratu zen. Eta batzuek urteetan gogoratu zuten. Ez hutsezina zelako, ez, ez da hori zinemaren funtzioa. Udako bizitzak zeharkatzeko duen gaitasunagatik baizik. Arratsaldeak eta gauak.
Esperientzia horren aztarnak postal pribatuetan aurki daitezke. Testu-mezuetan. Audio-oharretan. Goizaldean idatzitako mezu elektronikoetan. Tren-geltokietan entzundako elkarrizketetan. Gutunetan. Telefono-deietan. Liburu-bereizgailu gisa gordetako oharretan. Zenbait bizitza aldatu eta zoriontsuago eta osoago bihurtu zituzten begirada eta esaldietan.
Poema-formako testu bat ere egon zen, izenburuak bata bestearen atzetik jaso zituena abesti bakar bat balira bezala. Horrelako zerbait omen zen:
Nazarín, Luis Buñuel, Mexiko, 1958 / Un día volveré (Paris Blues), Martin Ritt, AEB, 1961 / Corpo celeste, Alice Rohrwacher, Italia, 2011 / Good Bye, Dragon Inn, Tsai Ming-liang, Taiwan, 2003 / Rufufú, Mario Monicelli, Italia, 1958 / Círculo rojo, Jean Pierre Melville, Frantzia, 1970 / The Straight Story (Una historia verdadera), David Lynch, AEB, 1999 / Nuages: Lettres à mon fils, Marion Hänsel, Alemania, 2001, 76' / Zumiriki, Oskar Alegria, Espainia, 2019 / D’Est, Chantal Akerman, Belgika, 1993 / La noche, Michelangelo Antonioni, Italia, 1961 /Autour de minuit (Round Midnight), Bertrand Tavernier, Frantzia, 1986 / All night long, Basil Dearden, Erresuma Batua, 1962 / Fando y Lis, Alejandro Jodorowsky, Mexiko, 1968 / Sweet smell of success, Alexander Mackendrick, AEB, 1954 / Au pan coupé, Guy Gilles, Frantzia, 1968 / Frágil Como o Mundo, Rita Azevedo Gomes, Portugal, 2002 / Le meravigilie, Alice Rohrwacher, Italia, 2014 / Rosetta, Jean-Pierre Dardenne eta Luc Dardenne, Belgika, 1999 / Sweet Movie, Dusan Makavejev, Kanada, 1974 / Los ambiciosos (La Fièvre monte à El Pao), Luis Buñuel, Frantzia-Mexiko, 1959 / Blast of Silence, Allen Baron, AEB, 1961/ A new Leaf, Elaine May, AEB, 1971 / La joven, Luis Buñuel, Mexiko-AEB, 1960 / The Heartbreak Kid, Elaine May, AEB, 1972 / Master and Commander: The Far Side of the World, Peter Weir, AEB, 2003 / Lazzaro felice, Alice Rohrwacher, Italia, 2018 / Malmkrog, Cristi Puiu, Errumania, 2020 / The Savage Eye, Joseph Strick, Ben Maddow, Sidney Meyers, AEB, 1960 / Anunciaron tormenta, Javier Fernández Vázquez, Espainia, 2020
Bizitzak iristear zeuden film guztiak zituen. Iraileko ekaitzak apokaliptikoak izan ziren. Itsasoak harea eta hiria irentsi zituen. Zinema urpean geratu zen. Diotenez, gauez zinemaren historiaren zaratak entzuten dira oraindik, baina inork ez daki mamuak edo baleak ote diren mundu berrian beren lekuaren bila.
ARGAZKIA: Barbara Bexley hirira iritsi berria. The Savage Eye, 1960.
