Wendy and Lucy, Kelly Reichardt, EUA, 2008, 80'

Wendy Wendy Carrol da, Ketchikara, Alaskara bidean, Indiana 40681H7 matrikuladun Honda Accord zahar bat gidatzen doan gaztea. Lucy Lucy da, bere kidea, marroi-hori-urre koloreko labrador zakur bat, "belarri eroriak, begi distiratsuak eta aurpegi atsegina". Hau da Wendyk bere txakurrari buruz egiten duen deskribapena, Lu bere bidaiaren geltoki batean desagertzen denean.

Berriro dueto eta errepide film bat. Paisaiei buruzko beste film bat: Oregongo hiri txikietako auzo periferikoen kanpoaldea eta bertako pertsonaien barnealdea.

Eta berriz ere Kelly Reichardten eta Jon Raymond idazlearen arteko elkarlana, kasu honetan filmaren oinarrian dagoen kontakizun laburraren egilea, "Train Choir" izeneko tren gurutzeetan girotutako ipuina.

Karga-trena entzuten da urrutian eta filma hasten da. Burdinazko eta bagoizko industria-paisaia hori da istorio honen eszenatokia. Wendy Lucyrekin dabil trenbide artean abesti bat kantatzen duen bitartean. Apenas dakigun ezer bere iraganari buruz: auto granate bat, bidelagun duen txakur bat, errepide-mapa bat, eta Wendyk geltoki bakoitzean dosifikatzen duen dolar sorta bat. Wendyk zauri bat du eskuineko orkatilan, baina kapitulu hori bere iraganaren parte da, ia ezer jakingo ez dugun lurraldea.

Emakume gazte bat eta bere txakurra herrialdea zeharkatzen bigarren mailako errepideetan barrena, hori da lehen irudia.

Hurrengoa trenbideekin lotuta dago. "Tren ibilbide handien ertzetan bizi direnen herrialdea" dei genezakeen herrialde batekin. Ahaztuak, galtzaileak, zoroak, bidaiariak, pobreak, bizileku finkorik eta telefono mugikorrik gabeko gazteria, aspaldiko ameslariak eta iheslariak. Tribu nomada baten parte balira bezala, trenbide ondoko gaueko suen inguruan elkartzen dira kontalariak.

Hor dago Icky (Will Oldham musikaria berriro), iparraldeko ibai izoztuetara egindako bidaia kontatzen duena.

Polita da filmak elkarren artean erlazionatzen direnean, bata bestearen jarraipena balitz bezala. Eta kasu honetan bi aldiz gertatzen da: Old Joyn (2006) Lucy txakurra agertzen zen, orain protagonista izatera pasatzen dena. Eta Old Joyn, jada helmugarik gabeko pertsonaia bat agertzen zen, Kurt (Will Oldham), orain, porrot eta ihes istorio bat kontatzen duen bigarren mailako pertsonaia batean transmutatua agertzen dena.

Todd Haynes bere lagun eta ekoizlearen bitartez iritsi zela Michelle Williams aktorearengana kontatzen du Reichardtek. Reichardtek kontatzen duenez, Michellek baldintza bakarra ipini zion filmean parte hartzeko: martxan zegoen karga-tren batera igo ahal izatea. Bere interpretazioa zoragarria da. Txikia naiz hauskorra, sotila, zirraragarria delako, mundu "handi" baten abiadurarekin kontrastea egiten duelako, non ez dagoen lekurik berarentzat.

Wendy eta Lu bidaian laguntzen ditugu, eta horrela bidaiaren tradizio amerikarra berreskuratzen dugu, benetako on the road. Filmak krisiaren inguruko nolabaiteko argazki sozial estatubatuarraren tradizioa ere aldarrikatzen du, eta orain Dorothea Lange eta Walker Evansen lanak gogoratzen ditut: inork ikusten ez dituenak behatzea. Sistemak bizkarra eman dienak erretratatzea, emankorrak ez direlako.

Lu desagertu egiten da Lombardeko kaleetan, Oregonen, Jacken janari-dendaren aurrean. Eta Wendyk, pasaeran baino ez zegoenak, bere egonaldia luzatu beharko ditu leku galdu horretan bere bidaia-laguna aurkitzeko. Eta hor sortzen dira filmaren galderak eta erantzunak: nolakoa da inoiz itzuliko ez zaren mendebaldeko herri bateko bizitza? Zer egiten du bertako jendeak? Zer egiten du supermerkatuko zinpeko zaindariak lanetik ateratzen denean? Norekin hitz egiten du telefonoz autoak konpontzeko tailerrean lan egiten duen tipoak? Zergatik ez dute ihes egiten Wendyk egiten duen bezala? Zergatik ez dute hartzen errutina horretatik betiko urrunduko zaituzten tren bat? Edo zoriontsuak izateko tokiren bat aurkitzea lortu ote dute? Edo lasai egoteko leku bat, eta ez hain bakarrik?

"Inoiz hona itzultzen bazara, etorri ni agurtzera", esan zion zinpeko zaindariak Wendyri.

Wendyk berriz jabetuko da jende ona badela. Hor dago berriz ere Reichardten pelikulen humanismoa.

Bere filmekin zerbait ikasi badezakegu, istorioek eta irudiek gure arreta eta sentsibilitatea nola entrenatzen duten da. Bere pertsonaia txikien txikitasuna handitu egiten da zine pantaila batean proiektatzean. Hala gertatzen da, adibidez, Wendy sartu berri den kafetegian gosaltzen ari den tipo batekin. Izenik gabeko pertsonaia bat, esaldirik gabeko pertsonaia bat, inoiz begiratuko ez genukeena eta sei segundo baino irauten ez duen tarte batean begien aurrean daukagun norbait. Bada, gazte hau Ken Kesseyren Sometimes a great notion liburua irakurtzen ari da.

Ken Kesseyk idatzi zuen Alguien voló sobre el Nido del cuco (1962), baina Sometimes a great motion (bulkada handi bat tarteka, 1964) da kritikariek bere maisulantzat hartzen dutena.

Liburu horrek iraultzaren istorioa kontatzen du, Oregongo zurgile batzuek greban dauden langile batzuei aurre egin behar dietela. Eta Kesseyk Lead Belly blues musikariaren abesti batean oinarrituta aukeratu zuen izenburu hori.

Sometimes i lives in the country / Batzuetan landa-eremuan bizi naiz

Sometimes i lives in the town / Batzuetan hirian bidi naiz

Sometimes i have a great notion / Batzuetan bulkada handia nabaritzen dut

To jump into the river and 'drown / Errekara salto egin eta hondoratzeko

Hori guztia sei segundotan gertatzen ari da, Wendyk Lucyren bila jarraitzen duen bitartean.

Hau da Reichardten filmetan behin eta berriz agertzen den barne paisaia: herrialdeko leku batetik bestera mugitzen diren pertsonaiak, barrutik trenak eta iraultzak zeharkatzen dizkieten bitartean. Eta beti, azkenean, bidaiarekin jarraitzeko aukera.