Down by Law (Jim Jarmusch, EAB, 1986, 107')
JB EN, Azp ES
Pascale 26 urte bete baino egun bat lehenago hil zen. Kronikek diote gau hartan bertan Jim Jarmusch New Yorketik Parisera zihoala bere lagunaren urtebetetzea ospatzera. Urte batzuk lehenago ezagutu zuten elkar Bergamoko (Italia) zinema-jaialdi batean. Lagun minak egin ziren eta elkarrekin bidaiatu ziren Europan eta Amerikan zehar. Batek imajinatu nahi du topaketa horretatik film bat sortu ahal izango zela.
Garai horretako hainbat argazki daude, zeinetan elkarrekin agertzen diren, biek eguzkitako betaurrekoak jantzita, eta auto amerikar bat atzean.“Maitaleek baino ez dute irauten bizirik irauten dute bizirik”, pentsatzen dut irudi horiek begiratzen ditudan bakoitzean. Badago, halaber, karneteko argazki-erretratu txiki bat, Jarmuchek Pascaleri oparitu ziona Parisen 1983ko maiatzaren 6an. Atzealdean honako hau irakur dezakegu: “Arthur Cravanen omenez. Hey, Ogier! Egun hauetan bitxia da, benetan, gizon handi baten heriotzak tren bat geldiarazi ahal izatea”.
Badira gutun eta oroitzapen gehiago.
Material horren zati bat Emeraude Nicolas-ek Pascaleri eskaini zion eta Parisen duela pare bat urte argitaratu zen liburuan dago jasota. Argitalpen zoragarria da. 65. orrialdean, Jarmuschek New Yorken 2014ko urriaren 31n Pascaleri buruz idatzitako oroitzapen hunkigarria bat irakurri eta itzuli dut:
“Ez dut Pascaleri buruz idatzi nahi. Ez dut bere absentzia onartu nahi. Barrez entzun nahi dut, begi begiak distiratzen ikusi nahi ditut. Gela hau zeharkatzen ikusi nahi dut. Zinema eraman nazala nahi dut, berandu, gauean oso berandu, Mizoguchi-ren edo, agian, Imamuraren filme bat ikustera. Berarekin paseatu nahi dut berriro 1982ko Parisen. Eta eliza baten paretik pasatzean, agian St. Eustache, horman tu egiten ikusi nahi dut; eta, gero, niregana jiratu eta barre egiten ikusi nahi dut. Nonbaitera eraman nahi dut motorrean, motor ingeles batean, edo agian italiar batean. Benetako klake-oinetakoekin klakea dantzatzen ikusi nahi dut”.
1984an, Pascale protagonista zen film berri batean ari zen lanean, Didier Haudepin-en Elsa Elsa filmean. Eta estreinatzear zegoen Jacques Richardek zuzendutako Ave Maria film luzea. Film horretan, Anna Karinarekin egin zuen lan. Bere azken gaua Le Palace klubean eman zuen, Montmartreko dantzaleku klasiko batean. Klub hori zinema-areto gisa inauguratu zen 1912an.
Down by Law filmaren amaierako kreditu-tituluek Pascale Ogierri eta Enzo Ungariri (kritikari eta gidoilari italiarra) eskaintzen diete filma.
Orain azken fantasmagoria: Irudikatu al daiteke Pascale Down bi Law filmean? Elkarrekin lan egin zuten Jarmuschek eta Ogierrek film honetan? Bere irudietan aurkitu al daiteke mamu itxurako zerbait, atzerriko doinua duen norbait, karatea egiten duen norbait, edo dantza egiten duena esateko besterik dagoenean?
Filma hilerri baten planoarekin hasten da. Eta amaiera, maitasun-istorioa, ezerezaren erdian, Texaseko mugatik gertu dagoen Luigi 's Tiptop jatetxean erabakitzen da. Maitasun-istorioaren amaiera dantza lotu eta geldo bat da.
Víctor Iriarte
Pascale Ogier-en fokua.